Tilkiler Mağarası son zamanlarda mağaracılar arasında popüler olmaya başladı. Mağaranın kışın tamamen sifon yaptığını biliyorduk ama su seviyesinin tam olarak ne zaman yükseldiğini bilmiyorduk. Şimdi öğrendik ki Ekim ayı, mağaranın su seviyesinin girişe izin vermeyecek kadar yükseldiği ay, dolayısıyla mağaracılar açısından en tehlikeli dönem.
Mağaraya bu sene yapılan son iki gezi 20 Eylül ve 18 Kasım tarihlerinde (geçtiğimiz haftasonu) sırasıyla AKÜMAK ve HÜMAK tarafından yapıldı. AKÜMAK gezisinde su seviyesi düşükken HÜMAK gezisinde tünelden sonraki ilk göl sifon yapmıştı. Bu vesileyle mağaralarda su seviyesi ve su tablası üzerine kısa bir bilgi vermekte fayda var.
Su tablası, kayaların gözeneklerinin arasındaki boşlukların suyla dolma seviyesi demektir. Kaya içindeki su seviyesi de diyebiliriz kısaca. Bildiğimiz açıktaki birikintilerdeki su seviyesinin aksine su tablası yatay olmaz, genellikle yüzey topografyasına benzeyen bir yüzeyi takip eder. Kuru mevsimde derelerin ve mağara içerisindeki göllerin kuru olması su eksikliği değil, su tablasının düşük olmasıdır (Şekil 1).
Yağış sebebiyle mağaraya su dolduğunda mağaradaki su seviyesi geçici olarak (1-2 saat) yükselir, sonra tekrar su tablası seviyesine iner (Şekil 2).
Kış yağışlarının başladığı Ekim ve Kasım aylarında su tablası yükselir. Tilkiler’de bu yükselmenin 60-70 metre kadar olduğu tahmin edilmektedir. Bu da mağaranın girilemeyecek seviyede su dolması anlamına gelir (Şekil 3). Su tablasının zirve yaptığı Ocak ve Şubat aylarında (Şekil 4) mağaraya girilen jeoloji tünelinden (Şekil 5) yaldır yaldır su çıktığı bilinmektedir.
Her mağaranın su tablası ile ilişkisi farklıdır. Dupnisa gibi mağaralarda yaz ve kış arasında su tablasında kayda değer bir değişiklik olmazken (aşağı yukarı yarım metre), Tilkiler Düdeni’nde Ekim ayından itibaren su seviyesi girişe imkan vermeyecek kadar yükselmektedir. Özellikle su tablasının kış seviyesine çıktığı Ekim ayında Tilkiler’e girmek tehlikelidir.
Şunu da unutmamak gerekir ki yağış miktarı da seneden seneye değişiklik gösterebilir. Eğer yağışlar Eylül’de artış göstermişse tehlikeli dönem Eylül ayı olabilir.
Mağaranız kuru, su tablanız düşük olsun, iyi mağaralar.
GÜNCELLEME:
Facebook’ta gelen yorumlardan Mustafa Aktar’ınki:
Ben yaz aylarında da Tilkilerde su seviyesinin çok hızlı yükseldiğine şahit olmuştum. [Su seviyesi] yaklaşık 1-2 saat içinde 1-1.5 metre kadar yükseldi. İlginç olan ise su seviyesinin bu kadar büyük bir aralıkta değişebilmesi. Sanırım normal şartlarda mevsimlik değişimler daha küçük bir aralıkta oynuyor,
Hakan Eğilmez’den:
Ocak 2017 Tilkilerde su varken, yolun kenarındaki mağaradan çıkan su miktarı, normalde buraya [50] metre yürüyerek iniliyor.
LikeLiked by 1 person